Bordro şirket içinde bütün çalışmaların kayıt altına alınmasına yardım eder. Bordro fazla mesai ispatı için de kullanılan önemli bir dökümdür. İşçinin ay içindeki ve çalışma süresi boyunca olan hak edişleri, fazla mesaileri, izinleri bordro ile belgelenir. Ancak fazla mesai bazı şirketler tarafından önemsenmeyerek işçilerin hakları ödenmez. Bu durumda işçinin bordro dökümü alırken dikkat etmesi gerekir. Fazla mesai bordro dökümünde yer alıyorsa işçi belgeye imza attığında fazla mesai ücretini almış kabul edilir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 63. Maddesi normal çalışma saatleri ve fazla mesai ile ilgili detayları içerir. İş Kanunu’nda fazla mesai, işçilerin hakları, çalışma saatleri, molaları, izin günleri düzenlenmiştir. Peki, yasada belirtilen şekilde fazla mesai ücreti ödenmeyen ve bordroya imza atan bir işçi hakkını nasıl arayabilir?
İş Kanunu’nda Fazla Mesai Bordro
İşçilerin dikkat etmemeleri ya da işverenlerine güvenmeleri, bazen de işten atılma korkuları yasal haklarını aramalarına engel olabilir. Ancak bu durum, imzalı bordro fazla mesai ispatı için bir açmaz değildir. Bazı durumlarda, kişi bordro dökümünü alırken henüz fazla mesaisi yatmamışsa da dökümü imzalayarak teslim alır. Bu durumda belgelenmiş olan alacaklar imzalanarak teslim alınmış görünür. Ancak her ne kadar daha sonra ödeneceğine güvenilerek bordro dökümü imzalanmış olsa da işçilerin haklarını araması için bir yol bulunur. Daha önce emsali bulunan örneklerden yola çıkılarak fazla mesai hakkı ödenmeyen işçiler şahit göstererek haklarını arama yoluna gidebilirler. Bu amaçla Yargıtay’a yapılan başvurularla ilgili davalar sonuca bağlanır. Fazla mesaisini alamadığı için mahkemeye başvuran bir işçinin ilk olarak bordro dökümü gözden geçirilir. İşçi, mahkeme tarafından geçerliliği kabul edilen bir şahit ile hakkını ispat edebilir. İş Kanunu’nda fazla mesai uygulamaları ve ispatı için belirli şartlar düzenlenmiştir.
Bordo Fazla Mesai İspatı
Yargıtay tarafından incelenen belge neticesinde fazla mesai bordro dökümünde yer alıyorsa karar işçinin aleyhine olabilir. Ancak bordroda tahakkuk bulunmuyorsa bu durumda işçi yaptığı fazla mesai için tanıkla ispat yapabilir. Ayrıca işyerine dair yasal olarak sunabileceği delilerle de fazla mesai yaptığını kanıtlayabilir. Ancak tanıklık edecek olan kişilerin mahkemeye başvuran işçi ile aynı dönemde aynı kuruluşta çalışıyor olması gerekir. Ayrıca tanık olarak çağrılan kişilerin de aynı işverene açılmış herhangi bir davası ya da husumeti bulunmaması şartı aranır. Eğer tanık olarak çağrılan kişilerin de aynı işveren ile benzer konularda anlaşmazlık yaşadığı görülürse tanıkların ifadelerine tam anlamıyla güvenilemez. Tanık ve davacı arasında işverene karşı kar elde etmek maksadıyla bir anlaşma olduğu düşünülürse ve anlaşılırsa tanığın yaptığı tanıklık geçersiz kabul edilir. Ancak mahkeme tarafından kabul edilen şartlarda yapılan tanıklıklarla işçinin fazla mesai hakkı ispatlanabilir.
Bordro Fazla Mesai Uygulamaları
İş Kanununa ilişkin fazla çalışma yönetmeliği kapsamında düzenlenen işin niteliği gereği ya da iş yükünün artması neticesinde normal çalışma süresini aşan çalışmaların en fazla ne kadar süre ile yapılabileceği belirlenmiştir. Bu kapsamda 4857 sayılı İş Kanunu’nun 63.maddesi ile yapılan düzenlemede haftalık 45 saatin üzerindeki çalışmalar fazla mesai kapsamında değerlendirilmiştir. Ayrıca yönetmelik tarafından belirtilen şartlara uygun olarak fazla mesai yaptırılabileceği ifade edilmiştir. Yapılan çalışmalar için bordro fazla mesai dökümü çıkarılarak işçilerin hakları da ödenmek zorundadır. Bu yönetmelik çerçevesinde Yapılan fazla çalışmalar için saatlik ücretler, maaşlar için saatlik ödenen ücretlerin %50 fazlası olmak zorundadır. Bu ücret oranı uzun süreli çalışmalarda ise %25’tir.
Hafta Tatilinde Fazla Çalışma
4857 Sayılı iş kanunu işçilerin bütün yasal haklarını düzenlediği gibi tatil haklarını ve bu günlerde çalışırlarsa alacakları bedeli de düzenlemiştir. Kanunun 46.maddesi ile düzenlenen hafta tatilinde çalışma, 7 günlük hafta boyunca iş günlerinde çalışan sigortalılar için haftanın 1 günü 24 saat kesintisiz dinlenme verilir. Çalışanın bir günlük izin günü de haftalık çalışmaya eklenerek yevmiye, haftalık ya da aylık ücreti tam olarak yatırılır. Hafta tatilinde çalışabilecek olan meslek grupları genel olarak mevsimlik işçiler, inşaat işlerinde çalışanlar olarak ifade edilebilir. Bu kişiler bazen işlerin yetişebilmesi bazen de kendi istekleri ile 7 gün dinlenmeden çalışırlar. Bu durumda hafta tatilinde çalışması karşılığında işçiye bir günlük alacağı ücretin %50 oranında daha fazlası verilir. İş Kanunu’nda fazla çalışma düzeni hafta tatilinde çalışma için bu şekilde belirlenmiştir.
Resmi Tatillerde Bordro Fazla Mesai
Resmi tatillerde yapılan çalışma ekstra çalışma olarak değerlendirilmese de bu günler için de özel bir ücretlendirme yapılır. İşçinin resmi tatil günlerinde yaptığı çalışma günlük ücreti dışında bir günlük daha ücret alması şeklinde olur. Resmi tatillerde çalışmayan işçinin yine o gün de çalışmış gibi maaşı tam yatırılır. Burada işçinin menfaati ön plana alınarak günde kaç saat çalışırsa çalışsın 1 günlük ücret ödeneceği ifade edilir. Yani işçi bir ya da birkaç saat çalışsa bile günlük 7,5 saatlik çalışma ücretini alır. Ulusal bayram tatillerinde ve resmi tatillerde işçilere bugünlerde yaptıkları çalışma karşılığında serbest zaman verilerek telafi yapılamaz. Çalıştıkları resmi tatil günleri için İş kanununda fazla mesai bedeli olarak ifade edilen oranda ödeme normal alacakları günlük ödemeye ilave olarak verilir.
Fazla Mesai Uygulamasında Denkleştirme
Mesai ve fazla mesai saatlerinin düzenlenmiş olduğu ilgili kanunda aynı zamanda denkleştirme uygulaması da ifade edilir. İş Kanunu’nda fazla mesai için denkleştirme uygulaması şu şekilde uygulanır: Normal şartlarda fazla mesai ve normal mesai için belirtilen saatler dışına çıkmayan şirketler, bu uygulama ile biraz daha farklı bir çalışma düzeni benimser. Denkleştirme, işçinin de yazılı imzası alınmak suretiyle uygulanır. Bu çalışma düzeninde haftada normalde en fazla 45 saat çalışabilen işçilerin 60 saat çalıştığı düşünülürse 15 saat fazladan çalışmış olurlar. Bu durumda da bir sonraki hafta mesai saatleri 15 saat daha az olmak üzere ayarlanabilir. Bu uygulama kesinlikle çalışanların rızası ile gerçekleştirilebilir. Fazla mesai ile birlikte en fazla günlük 11 saat olan mesai süresi, bu çalışma düzeninde şu şekilde ifade edilir:
- Haftalık 6 günlük çalışma için 11×6=66
- Haftalık 5 günlük çalışma için 11×5=55
Bu rakamlar en fazla çalışılabilecek olan İş Kanunu’nda denkleştirme uygulaması süresini ifade eder.
Fazla Mesai Şartları 66.Madde
- İşçinin imzalı rızası alınmalı
- Aralıksız 12 saatlik dinlenme süresine saygı duyulmalı
- En fazla 2 aylık denkleştirme süresine uyulmalı
- Toplu alımlarda en fazla 4 aylık denkleştirme süresine uyulmalı
- 225 saatlik toplam haftalık süreyi aşan çalışmalar için her saat başına normalde alınan ücretin 1 buçuk katı fazla ödenmeli
Denkleştirme sürelerinin başlangıç ve bitiş tarihleri İş Kanunu’nun 68.maddesine dayanarak işveren tarafından belirlenir. Bordro fazla mesai dökümü ile çalışılan fazla süre ve hak edişler belgelenir.
Out source bordro hizmeti alarak siz de çalışanlarınızın bütün bordro fazla mesai hak edişlerini doğru şekilde hesaplamak isterseniz bize iletişim bilgilerimizden ulaşabilirsiniz.
[…] hizmet erbapları için ulaşım bedeli olarak ödenen nakdi yol yardımları vergiye tabidir. Personel ulaşım yardımı istisnasının uygulanması için yetkili olan merci usul ve esasların belirlenmesi amacıyla […]